تاثیر فلوراید روی دندان‌ها و روش‌های درست استفاده از آن
فلوراید تراپی عبارت است از رساندن موضعی یا سیستمیک فلوراید به دندان‌ها برای محافظت از آن‌ها
سالیان درازی است که در علم دندانپزشکی تاثیر فلوراید به‌عنوان یک ماده پیشگیری‌کننده از پوسیدگی دندان به اثبات رسیده است. شاید بزرگ‌ترین کمک به بهبود سلامت دندانی کودکان سرتاسر دنیا کشف و کاربرد فلوراید به‌عنوان یک اقدام پیشگیری از پوسیدگی باشد.
فلوراید یک ماده معدنی است که در طبیعت و در بسیاری از مواد غذایی مانند چای، آب، غذاهای دریایی، انواع سبزی و… وجود دارد. این ماده در ساختار برخی بافت‌های بدن انسان مانند استخوان‌ها و دندان‌ها تجمع می‌یابد. اما با توجه به پخش شایعاتی در فضای مجازی و ایجاد سوالات و ابهاماتی برای والدین در صفحه «درمانگاه» این هفته به تاثیر فلوراید روی دندان‌ها و روش‌های درست استفاده از آن می‌پردازیم.
چه تفاوتی بین جذب موضعی و جذب سیستمیک فلوراید هست؟
در صورتی که فلوراید به‌صورت خوراکی از منابع مختلف وارد بدن شود، از مسیر معده-روده‌ای داخل خون سپس در استخوان‌ها و دندان‌ها انباشته یا از طریق کلیه دفع میشود. این روند «جذب سیستمیک فلوراید» نامیده میشود. در استفاده موضعی که فلوراید صرفا روی دندان‌ها زده میشود، مکانیسم اثر متفاوت است. در این حالت فلوراید مانع از دست رفتن مواد معدنی سطح دندان میشود و اگر شروع پوسیدگی در نقاطی از مینای دندان وجود داشته باشد، فلوراید با معدنی کردن دوباره این نقاط از پیشرفت پوسیدگی جلوگیری میکند.
همچنین فلوراید روی میکروارگانیسم‌های دهانی موثر است و سبب کاهش تولید اسید توسط این میکروارگانیسم‌ها میشود. از طرفی، فلوراید وارد مینای دندانهای تازه رویش یافته میشود و باعث افزایش معدنی شدن(اصطلاحا بلوغ مینا) و کاهش آسیب‌پذیری نسبت به پوسیدگی خواهد‌شد. پس فلوراید نه‌تنها در پیشگیری از ضایعه جدید پوسیدگی روی دندان موثر است، بلکه در توقف یا حداقل کند کردن روند پیشروی ضایعات پوسیدگی فعال اولیه روی سطح دندان نقش مهمی دارد.
آیا فلورایدتراپی برای همه کودکان ضروری است؟
بله، کاربرد موضعی فلوراید در مطب دندانپزشکی برای تمامی کودکان و نوجوانان پیشنهاد میشود حتی اگر کودکی پوسیدگی دندان نداشته باشد، فلوراید موضعی به‌عنوان وسیله‌ای برای افزایش مقدار فلوراید مینای دندان تازه رویش یافته و افزایش مقاومت این دندان‌ها در برابر پوسیدگی توصیه میشود.
آیا فلورایدتراپی فقط برای کودکان استفاده میشود؟
نه، این کار برای بالغان هم موثر است. زیرا فلوراید نه‌تنها در پیشگیری از ضایعه جدید پوسیدگی روی دندان موثر است، بلکه در توقف یا حداقل کند کردن روند پیشروی ضایعات پوسیدگی فعال اولیه روی سطح دندان نقش مهمی دارد.
فلوراید تراپی دندان
فلوراید تراپی باعث پیشگیری از پوسیده شدن دندان‌ها میشود
فلورایدتراپی چگونه انجام میشود؟
این کار در مطب دندانپزشکی با انواع مختلف فلوراید که می‌تواند به‌صورت ژل، کف یا موادی به نام «وارنیش» باشد، انجام می‌گیرد.
این مواد را دندان‌پزشک روی دندان‌ها می‌زند. معمولا ژل‌ها و کف‌ها با وسایل مخصوص داخل دهان قرار داده می‌شوند و ۴ دقیقه باید داخل دهان باقی بمانند ولی وارنیش‌ها با وسایلی مانند قلم مو صرفا روی دندان‌ها زده می‌شوند. انجام این کار نیازی به بی‌حسی دندانپزشکی ندارد و برای کودک دردناک نیست. اغلب فلورایدها با طعم‌های مختلفی که برای کودک آزار‌دهنده نباشد، ساخته می‌شوند. انتخاب نوع روش فلورایدتراپی طبق صلاحدید دندان‌پزشک است.
آیا ممکن است فلورایدتراپی باعث مسمومیت شود؟
نه، در فلورایدتراپی موضعی که در مطب دندانپزشکی انجام میشود، فلوراید به میزان مشخص و با رعایت اصول خاصی استفاده میشود بنابراین بلع فلوراید به حداقل می‌رسد و هیچ‌گونه احتمال مسمومیتی وجود ندارد. مسمومیت فلوراید در استفاده سیستمیک آن هم در صورت بلع مقادیر بسیار بالا ایجاد میشود که بسیار نادر است.
فلوروزیس دندانی چیست؟
در صورتی که در زمان تشکیل دندان‌ها فرد در محیطی باشد که آب آشامیدنی دارای میزان فلوراید بالاتر از حد مجاز باشد، دندان از طریق جریان خون میزان بالای فلوراید را دریافت میکند و این میزان بالاتر از حد مجاز موجب تغییر ترکیب کریستال‌های مینایی میشود و دندان پس از رویش نمای گچی شکل پیدا میکند یا دارای لکه‌های قهوه‌ای میشود. این نما معمولا در همه دندان‌هایی که در زمان تشکیل در معرض آب آشامیدنی با فلوراید بالا باشند، دیده میشود و ممکن است تعدادی از دندان‌ها یا همه دندانهای فرد دچار این نما باشند. فلوروزیس با فلورایدتراپی موضعی در مطب دندانپزشکی اتفاق نخواهد افتاد.
آیا ممکن است فلورایدتراپی برای کودک عوارض داشته باشد؟
نه، فلورایدتراپی در مطب دندانپزشکی هیچ‌گونه عارضه‌ای ندارد.
فلورایدتراپی در چه فواصلی باید انجام شود؟
معمولا دندان‌پزشک برحسب وضعیت دندانهای کودک فواصل انجام فلورایدتراپی را تعیین میکند. فواصل بین ۴ تا ۶ ماه برای بیشتر کودکان مناسب است.
آیا دهانشویه‌های حاوی فلوراید واقعا کاربرد و کارآیی دارند؟
این دهانشویه‌ها فقط برای کودکان بالای ۶ سال توصیه میشود. اغلب این دهانشویه‌ها حاوی سدیم‌فلوراید هستند. نظارت درست والدین هنگام استفاده از دهانشویه توسط کودک و آموزش خارج کردن کامل دهانشویه از دهان در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها موثر است.
آیا فلوراید موجود در خمیردندان کافی‌است؟
خمیردندان‌ها حاوی مقادیری از فلوراید هستند، ولی این فلوراید به‌تنهایی برای پیشگیری از پوسیدگی دندانهای کودک کافی نیست و بهتر است دندان‌پزشک برحسب وضعیت کودک فلورایدتراپی را انجام دهد.
منبع: هفته نامه سلامت/ برترین ها
